Van het Kadaster en de Rechtspraak, belastingen tot stemmen en CBDC’s tot energietokens. Talloze Nederlandse overheden experimenteren met blockchain technologie of hebben de technologie al succesvol geïmplementeerd. We spraken met Pieter Bonnema, die al meerdere projecten bij lokale overheden mocht opzetten en uitvoeren.
Je bent inmiddels al een aantal jaren actief binnen het ecosysteem; hoe ben je hier in terecht gekomen?
“Alweer bijna 10 jaar geleden werd mijn aandacht getrokken naar blockchain-technologie dankzij een kennis die gepassioneerd vertelde over de ideologische principes van Bitcoin. In de afgelopen jaren ben ik diepgaand gaan verkennen wat blockchain-technologie te bieden heeft, waarbij ik onder andere ontdekte dat het een veelzijdige technologie is met aanzienlijke voordelen, onder andere voor de overheidssector”
Waar veel overheden nog stoeien met het praktische nut van blockchain technologie, heb jij gelijk een praktische en doeltreffende oplossing gelanceerd in het Limburgse Heerlen?
“ Dat klopt; drie jaar geleden lanceerde ik het ’t Heerlens Heitje-project om winkelleegstand aan te pakken, het verschil in onderhoud tussen het stadscentrum en buitenwijken te verminderen en de burgerbetrokkenheid te vergroten. We ontwikkelden een mobiele app waarin burgers kleine onderhoudstaken konden vinden en verdienden digitale munten als beloning, te besteden bij lokale ondernemers”
Klinkt leuk, maar werd het ook echt gebruikt? Wordt het nog steeds gebruikt?
Absoluut, tijdens de afgelopen zomerperiode is het 500ste taakje uitgevoerd, een fantastische mijlpaal. Zelf ben ik niet meer betrokken bij het project. Soms moet je zelf afstand nemen om iets te laten groeien. De komende jaren wordt de focus binnen het project gelegd op sociale domein met sociale taken.
Zijn er nog meer Gemeenten in Zuid Limburg geweest die met de technologie aan het werk zijn gegaan?
“Zeker; de afgelopen winter hebben we met 6 gemeenten een waanzinnig energie en verduurzamingen project gedaan. In de regio Parkstad (Zuid Limburg, red.) identificeerden we 24,000 inwoners die in meer of mindere mate met energiearmoede in aanraking kwamen. We introduceerden een aanpak waarbij elke inwoner een unieke QR-code ontving, die recht gaf op een €250 financiële toelage voor energiebesparende producten. Deze toelage was digitaal geoormerkt en kon alleen voor dat doel gebruikt worden We hebben meer dan 2/3 van de toch lastig te bereiken doelgroep digitaal kunnen activeren. Tot op heden is meer dan €2,9 mln subsidiegeld rechtstreeks bij de doelgroep terecht gekomen, en alleen uitgegeven aan het doel van de subsidie. De toepassing van blockchain techniek, of eigenlijk de distributed ledger technology (DLT), heeft er onder andere voor gezorgd dat geen dubbele uitgaven werden gedaan (double spending). Ook hielp DLT ons wanneer iemand zijn telefoon of (geactiveerde) QR-code kwijt was. De saldi van de inwoners zijn decentraal opgeslagen, dus is het mogelijk om de persoonlijke QR-code opnieuw aan te vragen of met een andere telefoon te scannen, zonder verlies van inzicht in transacties of resterend budget. Er was dus geen ‘single point of failure’ ten opzichte van een conventionele database.
Wat overigens leuk is om te vertellen, binnen dit project wordt het IOTA protocol gebruikt. Het is namelijk niet uitlegbaar dat we een energieproject faciliteren met een energie slurpende blockchaintoepassing. De IOTA tangle is een prima facilitator.
Ben je alleen in het zonnige Zuiden gebleven of ook verder het land in getrokken?
“Na mijn ervaringen in Zuid Limburg, ben ik naar de andere kant van Nederland gegaan; Groningen. Hier lever ik projectleiding aan de Gemeente. Binnen het project wat ik aanstuur, lanceren we binnenkort een app die financiële middelen toekent aan ondernemers voor de verduurzaming van hun winkelpanden, inclusief de mogelijkheid om energiebesparende producten aan te schaffen bij bouwmarkten of experts in te schakelen. Ook dit gebeurt met digitaal geoormerkte middelen”, waar we de eerder benoemde voordelen van het gebruik van blockchain ook toepassen.
Je hebt nu veel ervaring met blockchain binnen overheden; hoe wordt er gereageerd op de technologie zelf? Ziet men het potentieel en is men positief, of ben je echt nog aan het vechten tegen de bierkaai?
“Wat opvalt bij blockchain-projecten in de overheidssector is het feit dat ze soms onterecht worden geassocieerd met cryptocurrencies zoals Bitcoin en andere digitale munten. Bitcoin wordt vaak geassocieerd met sterke waarde fluctuaties, terwijl cryptocurrencies soms worden gelinkt aan criminele activiteiten zoals witwassen. Dit kan soms leiden tot misverstanden en weerstand tegen het gebruik van blockchain-technologie in de publieke sector.”
Maar hoe kan je dit overwinnen?
“Om deze obstakels te overwinnen, is het belangrijk om het gebruik van blockchain minder te benadrukken en in plaats daarvan de voordelen te benadrukken. Voor eindgebruikers is het vaak niet relevant om te weten dat een applicatie blockchain-technologie gebruikt. Het gaat om de gebruiksvriendelijkheid en de voordelen die het biedt”.
Je hebt een aantal gemeenten geholpen met de implementatie van de technologie; hoe zie jij de toekomst op dit gebied in Nederland overheidsland?
“In de nabije toekomst verwacht ik dat steeds meer gemeenten blockchain-applicaties zullen omarmen. Ik ben me de gelopen jaren meer gaan specialiseren richting digitaal geoormerkt geld. De applicaties die tot op heden in gebruik zijn, zijn gekoppeld aan 1 muntje (token), met 1 specifiek doel. Ik verwacht dat er in de toekomst meer tokens met vooraf bepaalden doelen in een wallet gaan komen. Een soort inwoners-app met een wallet, waar verschillende subsidiestromen en/of persoonsgebonden budgetten eenvoudig worden toegekend, uiteraard afhankelijk van persoonlijke situaties. In nauwe samenwerking met softwareontwikkelaar Adri Wischmann zijn we hier al flinke stappen voor aan het zetten. Dit zal voor gemeenten en voor de burger substantiële administratieve lasten verminderen. Daarnaast kan blockchain-technologie helpen bij verantwoording, bijvoorbeeld bij de rapportage van subsidies aan accountants. Alle transacties zijn immers vastgelegd, inclusief bedragen en tijdstippen, waardoor volledige transparantie en inzicht mogelijk zijn.“
Welke overheidsimplementaties vind jij zelf heel inspirerend? Waarom?
“Het project rondom de EnergieKnip uit de gemeente Emmen, wat ook eerder op de medium aandacht heeft gekregen. Een blockchain-project wat direct op grote schaal is uitgerold, waar 49.000 huishoudens een soort fysieke airdrop hebben ontvangen en waar in feite het huis ‘eigenaar’ van de ontvangen tokens. Zeer inspirerend en goed uitgerold.“
En waar werk je zelf verder nog aan?
“Zelf ben ik naast al deze fantastische activiteiten ook begonnen met lesgeven aan de faculteit ICT en Techniek van de Hogeschool Zuyd. Hoewel het nog steeds een gebied van pionierswerk is, is er voldoende kennis om door te geven aan de jongere generaties!”
